YOSHIZAWA AKIRA

Ông được coi như là tổ sư của Origami hiện đại, người đã đưa Origami lên hàng nghệ thuật
Akira Yoshizawa sinh 14-3, 1911 trong 1 gia cảnh khiêm tốn ở quận Tochigi không xa Tokyo, cha làm trong trại sản xuất bơ sữa . 13 tuổi ông lên Tokyo làm cho 1 hãng sản xuất máy công cụ và theo học các lớp buổi tối - sau đó ông trở thành họa viên kỹ thuật và đảm nhận việc dạy hình học cho nhân viên tập sự - và ông đã minh họa bằng cách xếp giấy!
Khoảng thời gian này ông cũng theo học Phật pháp 2 năm .




Chiến tranh bùng nổ ,năm 1943 ông gia nhập quân đội làm người phục vụ trong quân y và ông đã trang trí giường của các bệnh nhân bằng các mẫu origami . 1945 hết nghĩa vụ ông về lại Tochigi - sau đó quay lại Tokyo và thử kiếm sống bằng Origami trong khi vẫn làm thêm những công việc chân tay để tồn tại . Dần dần nhiều người bắt đầu biết đến khả năng xếp giấy độc đáo của ông .




Ông được biết đến như một nghệ sĩ xếp giấy khi Tasadu Iizawa, chủ biên tạp chí hình ảnh "Asahi Graf" muốn minh họa 12 con giáp bằng Origami . Iizawa đã đi tìm và cuối cùng gặp Yoshizawa đang đi bán dạo tsukudani ( một loại thức ăn ) trong bộ quân phục nhàu nát ( bộ quần áo duy nhất!) . Iizawa mua cho ông quần áo mới và đưa ông về ở trong 1 khách sạn - tại đây Yoshizawa đã liên tục làm việc và sáng tác đủ bộ 12 con giáp đúng thời hạn và các mẫu này được in trên số Asahi Graf tháng 1, 1952 - Chúng đã gây tiếng vang lớn và qua một đêm, Yoshizawa trở nên nổi tiếng ở Nhật !


1954 Ông sáng lập International Origami Centre ở Tokyo .Quyển sách đầu tay của ông, Atarashi Origami Geijutsu (Nghệ thuật xếp giấy mới) cũng ra đời vào năm này . Đây cũng là quyển sách đầu tiên với hệ thống ký hiệu chỉ dẫn mà sau này với sự thay đổi đôi chút của Sam Randlett (Mỹ) vào thập niên 1960 đã trở thành chuẩn quốc tế cho sách Origami cho đến nay .
Iizawa tiếp tục giúp đỡ , giới thiệu thêm hợp đồng cho Yoshizawa và 1955 giúp Yoshizawa tổ chức 1 cuộc triển lãm lớn ở Ginza - Tokyo và ông đã sáng tác rất nhiều mẫu mới cho cuộc triển lãm đầu tiên này .
Danh tiếng của ông cũng vượt ra ngoài nước Nhật khi độ 300 mẫu Origami của ông được bày tại Stedelijk Museum, Amsterdam thông qua Gershon Legman (ông này đã làm quen và thuyết phục Yoshizawa gởi các mẫu triển lãm ở Tokyo cho mình )
Lúc này người tây phương bắt đầu chú ý đến Origami và cuộc triển lãm này đã được tường thuật rộng rãi ở châu Âu . Origami được biết đến ở tây phương vào khoảng thập niên 60 nhờ công lớn của Robert Harbin, người đã trình bày 1 chương trình Origami trên tivi ở Anh, và bà Lilian Oppenheimer, người sáng lập ra Origami Centre ở New York ( khởi đầu của Origami USA ) . Bà Lilian cũng giúp tổ chức triển lãm origami của Yoshizawa ở New York 1959 và một điều rất đáng tiếc đã xảy ra khi nhiều khách tham quan tưởng đó là những vật làm bằng giấy chẳng có giá trị bao nhiêu , đã lấy đi các mẫu này trước khi ban tổ chức kịp can thiệp !!


Tiếng tăm của Yoshizawa trên trường quốc tế đã khiến Japan Foundation bảo trợ ông như 1 đại sứ văn hóa - vì vậy ông đã chu du rất nhiều nước , dạy origami và quảng bá văn hóa Nhật .
Ông viết độ 18 quyển sách Origami , đây chỉ 1 phần rất rất nhiều mẫu của ông được vẽ chỉ dẫn . Ông ước lượng mình đã sáng tác trên 50 000 mẫu vào 1989 .
Ngoài công sáng tạo ra hệ thống ký hiệu chỉ cách xếp mẫu , ông còn là cha đẻ của kỹ thuật xếp ướt - được ứng dụng rộng rãi ngày nay nhất là các cao thủ thiên về phong cách nghệ thuật , xếp như điêu khắc.
Ông là phật tử và thường cầu nguyện trước khi xếp giấy . Nhưng Yoshizawa còn nổi tiếng là người xa rời các nhóm Origami và các tác giả origami Nhật . Chỉ một số rất ít người trong vòng bạn bè và đệ tử mới được đến nhà ông và được coi mẫu của ông mà thôi . Trong quá khứ ông cũng chỉ triển lãm những mẫu đã được in trong sách - sợ sáng tác của mình bị các tác giả khác ..ăn cắp .
1983 Nhật hoàng phong cho ông huy chương Mặt Trời Mọc, danh hiệu cao qúy của xứ sở thần mặt trời . Người vợ đầu của ông mất thời chiến, hiện người vợ thứ 2 của ông , bà Kiyo còn sống - bà đã được mời nói chuyện tại buổi khai mạc triển lãm origami tại Áo tháng 7 2005 .
3/1998 ông tham dự triển lãm Origami chung với nhiều tác giả tại bảo tàng Louvre - Paris, có lẽ là cuộc triển lãm danh tiếng nhất cho đến bây giờ .
1999, 2000 1 cuộc triển lãm lớn về sự nghiệp Origami của ông đã được tổ chức ở các thành phố Nhật , bày khoảng 1500 mẫu !
Ông mất 14-3-2005

Còn đây là bài viết từ Blog của VOG



About Yoshizawa Akira

Cuộc đời tổ sư Yoshizawa

Bài viết : Đinh Trường Giang
Mẫu gấp :Vietnam Origami Group


Về Akira Yoshizawa ( tùy tài liệu, có vài mốc thời gian hơi khác nhau )

Ông được coi như là tổ sư của Origami hiện đại, người đã đưa Origami lên hàng nghệ thuật - nhưng tôi không biết bao nhiêu người trong diễn đàn này biết về ông cũng như thấy hình mẫu của ông ( nếu bạn tìm trên mạng, cũng rất ít người xếp mẫu của ông, cũng như chỉ tìm được vài hình mẫu của ông mà thôi)

Akira Yoshizawa sinh 14-3, 1911 trong 1 gia cảnh khiêm tốn ở quận Tochigi không xa Tokyo, cha làm trong trại sản xuất bơ sữa . 13 tuổi ông lên Tokyo làm cho 1 hãng sản xuất máy công cụ và theo học các lớp buổi tối - sau đó ông trở thành họa viên kỹ thuật và đảm nhận việc dạy hình học cho nhân viên tập sự - và ông đã minh họa bằng cách xếp giấy!
Khoảng thời gian này ông cũng theo học Phật pháp 2 năm .



Chiến tranh bùng nổ ,năm 1943 ông gia nhập quân đội làm người phục vụ trong quân y và ông đã trang trí giường của các bệnh nhân bằng các mẫu origami . 1945 hết nghĩa vụ ông về lại Tochigi - sau đó quay lại Tokyo và thử kiếm sống bằng Origami trong khi vẫn làm thêm những công việc chân tay để tồn tại . Dần dần nhiều người bắt đầu biết đến khả năng xếp giấy độc đáo của ông .



Ông được biết đến như một nghệ sĩ xếp giấy khi Tasadu Iizawa, chủ biên tạp chí hình ảnh "Asahi Graf" muốn minh họa 12 con giáp bằng Origami . Iizawa đã đi tìm và cuối cùng gặp Yoshizawa đang đi bán dạo tsukudani ( một loại thức ăn ) trong bộ quân phục nhàu nát ( bộ quần áo duy nhất!) . Iizawa mua cho ông quần áo mới và đưa ông về ở trong 1 khách sạn - tại đây Yoshizawa đã liên tục làm việc và sáng tác đủ bộ 12 con giáp đúng thời hạn và các mẫu này được in trên số Asahi Graf tháng 1, 1952 - Chúng đã gây tiếng vang lớn và qua một đêm, Yoshizawa trở nên nổi tiếng ở Nhật !


1954 Ông sáng lập International Origami Centre ở Tokyo .Quyển sách đầu tay của ông, Atarashi Origami Geijutsu (Nghệ thuật xếp giấy mới) cũng ra đời vào năm này . Ŀây cũng là quyển sách đầu tiên với hệ thống ký hiệu chỉ dẫn mà sau này với sự thay đổi đôi chút của Sam Randlett (Mỹ) vào thập niên 1960 đã trở thành chuẩn quốc tế cho sách Origami cho đến nay .
Iizawa tiếp tục giúp đỡ , giới thiệu thêm hợp đồng cho Yoshizawa và 1955 giúp Yoshizawa tổ chức 1 cuộc triển lãm lớn ở Ginza - Tokyo và ông đã sáng tác rất nhiều mẫu mới cho cuộc triển lãm đầu tiên này .

Danh tiếng của ông cũng vượt ra ngoài nước Nhật khi độ 300 mẫu Origami của ông được bày tại Stedelijk Museum, Amsterdam thông qua Gershon Legman (ông này đã làm quen và thuyết phục Yoshizawa gởi các mẫu triển lãm ở Tokyo cho mình )
Lúc này người tây phương bắt đầu chú ý đến Origami và cuộc triển lãm này đã được tường thuật rộng rãi ở châu Âu . Origami được biết đến ở tây phương vào khoảng thập niên 60 nhờ công lớn của Robert Harbin, người đã trình bày 1 chương trình Origami trên tivi ở Anh, và bà Lilian Oppenheimer, người sáng lập ra Origami Centre ở New York ( khởi đầu của Origami USA ) . Bà Lilian cũng giúp tổ chức triển lãm origami của Yoshizawa ở New York 1959 và một điều rất đáng tiếc đã xảy ra khi nhiều khách tham quan tưởng đó là những vật làm bằng giấy chẳng có giá trị bao nhiêu , đã lấy đi các mẫu này trước khi ban tổ chức kịp can thiệp !!



Tiếng tăm của Yoshizawa trên trường quốc tế đã khiến Japan Foundation bảo trợ ông như 1 đại sứ văn hóa - vì vậy ông đã chu du rất nhiều nước , dạy origami và quảng bá văn hóa Nhật .
Ông viết độ 18 quyển sách Origami , đây chỉ 1 phần rất rất nhiều mẫu của ông được vẽ chỉ dẫn . Ông ước lượng mình đã sáng tác trên 50 000 mẫu vào 1989 .
Ngoài công sáng tạo ra hệ thống ký hiệu chỉ cách xếp mẫu , ông còn là cha đẻ của kỹ thuật xếp ướt - được ứng dụng rộng rãi ngày nay nhất là các cao thủ thiên về phong cách nghệ thuật , xếp như điêu khắc.

Ông là phật tử và thường cầu nguyện trước khi xếp giấy . Nhưng Yoshizawa còn nổi tiếng là người xa rời các nhóm Origami và các tác giả origami Nhật . Chỉ một số rất ít người trong vòng bạn bè và đệ tử mới được đến nhà ông và được coi mẫu của ông mà thôi . Trong quá khứ ông cũng chỉ triển lãm những mẫu đã được in trong sách - sợ sáng tác của mình bị các tác giả khác ..ăn cắp .




1983 Nhật hoàng phong cho ông huy chương Mặt Trời Mọc, danh hiệu cao qúy của xứ sở thần mặt trời . Người vợ đầu của ông mất thời chiến, hiện người vợ thứ 2 của ông , bà Kiyo còn sống - bà đã được mời nói chuyện tại buổi khai mạc triển lãm origami tại Áo tháng 7 2005 .

3/1998 ông tham dự triển lãm Origami chung với nhiều tác giả tại bảo tàng Louvre - Paris, có lẽ là cuộc triển lãm danh tiếng nhất cho đến bây giờ .

1999, 2000 1 cuộc triển lãm lớn về sự nghiệp Origami của ông đã được tổ chức ở các thành phố Nhật , bày khoảng 1500 mẫu !

Ông mất 14-3-2005



Vài hàng sơ lược về đại sư phụ cho những ai chưa biết - các bạn có thể tìm hiểu thêm về ông qua sách báo hay @ mạng .

Riêng tôi đã được thấy mẫu của ông bày ở các triển lãm 4 lần, nhưng cũng ít lắm, độ 10 mẫu - rất tiếc là tôi không đi Nhật 1999 hay 2000 được để coi cuộc triển lãm cuối đời của ông , là một cuộc triển lãm đặc biệt trong lịch sử Origami . Triển lãm này ông còn mời thêm 5 người mà ông cho là đã góp phần quảng bá nghệ thuật xếp giấy của ông trên thế giới , mỗi người bày vài mẫu . Đây là 1 vinh dự rất lớn với người được mời - David Brill , Eric Joisel , Michael LaFosse , Jonathan Baxter và Carlos Pomaron .

Tôi có gặp ông 1 lần tại OUSA convention , New York 1997 - còn nhớ dáng dấp một cụ già nhỏ bé đứng bên kệ trưng bày mẫu của mình..quan sát người xem ! Sau đó tôi có mua quyển sách mới ra của ông, "Living Origami" và xin ông ký tên làm kỷ niệm - đáng tiếc là bất đồng ngôn ngữ , chỉ nói được vài câu qua người thông dịch . Độ 1 năm trước tôi cũng có "Creative Origami" của ông và những hình ảnh trong sách đã làm tôi hứng khởi rất nhiều, một phong cách rất nghệ thuật khác với những gì tôi thấy trước đó .
Cuối 1999 tôi có đánh liều gởi một lá thư cho ông kèm với 1 số hình ảnh mẫu tôi sáng tác ( hồi mới bắt đầu, rất đơn giản ) - nhờ một cô bạn Nhật dịch và đem về Nhật ( cô về thăm nhà ) - đồng thời cũng nhờ cô tìm mua giùm quyển catalogue triển lãm Origami của ông . Tôi đã rất vui và cảm động khi nhận được thư ông trả lời, kèm theo là 1 poster triển lãm và một số hình ảnh, bài viết về ông cắt từ báo Nhật ra . Năm sau khi đã có vài sáng tác khá hơn, tôi có gởi cho ông 1 quyển album nhỏ kèm lời cảm ơn , nhưng không thấy hồi âm .


Tháng 8 2004 ông và vợ có xuất hiện nói chuyện tại Origami Tanteidan Convention ở Tokyo - ông đã rất yếu, ngồi xe lăn và vợ ông đã thay ông đọc diễn văn . Sau đó hai người phải ra về nên không ai trong số khán giả (có tôi) hôm đó gặp gỡ hỏi thăm được .
3-2005 thì được tin ông qua đời . Hồi tháng tháng 7,2005 tại Áo tôi có hỏi về số phận các mẫu cũng như diagram chưa xuất bản của ông , nhưng chẳng ai biết sẽ ra sao cả - Joseph Wu bảo có lần nghe ông nói sẽ cống hiến cho Unesco (nhưng có lẽ là điều không nên !) Đành chờ xem .

Như đã kể ở trên, theo tôi Akira Yoshizawa còn là nghệ sĩ xếp giấy đúng nghĩa đầu tiên, theo đuổi niềm đam mê thuở nhỏ và quyết sống bằng "nghề xếp giấy"
Mẫu của ông căn bản thường đơn giản nhưng xếp có hồn rất khó - có lẽ vì vậy các bạn không thấy mấy người xếp mẫu của ông trên các websites - (hay phần lớn vẫn thích xếp những mẫu phức tạp hơn ?)
Tôi đã có đề nghị trên O-list : để tưởng niệm bậc thầy này , hãy xếp những mẫu của ông và gom lại thành 1 gallery chung , nhưng ngạc nhiên khi chẳng thấy ai hưởng ứng cả . Ngay tại OUSA 6, 2005 cũng không có 1 bàn bày mẫu của ông để tưởng niệm 1 bậc thầy mới mất hồi tháng 3 ( tôi có xếp vài mẫu để ở góc triển lãm của mình )
Tôi chưa từng được thụ giáo với ông , nhưng tôi thấy mình học được rất nhiều qua những hình ảnh mẫu của ông.




( Ông phản đối việc sáng tác Origami dùng computer và đứng ngoài / xem như không biết đến khai phá về mặt kỹ thuật của Jun Maekawa, John Montroll, Robert Lang thập niên 80 )

Thiệt là tội cho cuộc đời của ông này. Những mẫu xếp của ông nhìn cứ như thật. Thank Hoàng Em vè bài viết này nhá

^^