Khám phá thế giới: Origami- Cuộc sống tái hiện từ trang giấy

Đã bao giờ bạn tự hỏi, làm sao chỉ bằng những mảnh giấy đơn giản, người ta có thể tái hiện được cả một mảng cuộc sống trong thế giới muôn màu. Lúc đó câu trả lời chỉ có thể tìm thấy ở Origami, nghệ thuật xếp giấy độc đáo đầy tinh tế, một nét đẹp truyền thống của đất nước mặt trời mọc.


Origami là một trong những loại hình sáng tạo nghệ thuật từ giấy trong đó còn có Kirigami (cắt giấy Nhật Bản), Architecture (nghệ thuật kiến trúc), hay nghệ thuật cuốn giấy. Theo từ điển bách khoa mở Wikipedia, “Ori” nghĩa là gấp hay xếp và “kami” nghĩa là giấy. Lúc mới đầu, nghệ thuật này được gọi là Orikata, lâu dần đọc trại thành origami. Về lịch sử hình thành, dường như có rất ít thông tin về origami. Nhiều người cho rằng, tuy Nhật Bản được coi là quê hương của origami, rất thịnh hành từ thời Muromachi nhưng thực ra nó lại được du nhập từ Trung Quốc vào thế kỷ thứ VI. Có lẽ, ý kiến trên bắt nguồn từ suy luận Trung Quốc là nơi phát minh ra giấy và nghệ thuật xếp giấy ra đời từ thế kỷ thứ I hoặc thứ II ở đây.
Ra đời sớm như vậy nhưng trong suốt hàng chục thế kỷ, origami không hề có bất kì tài liệu hướng dẫn nào mà chủ yếu được truyền miệng trong các gia đình từ thế hệ này sang thế hệ khác. Mãi cho tới năm 1797, cuốn sách hướng dẫn cách xếp một ngàn con hạc ra đời. Đây được coi là tài liệu đầu tiên về Origami và chỉ có một hướng dẫn duy nhất về cách xếp hạc giấy. Với người Nhật, hạc là loài chim thiêng luôn mang đến điềm lành, ai gấp được 1.000 con hạc thì sẽ được nhận một điều ước.




Từ những mảnh giấy mong manh, không chỉ đơn giản là gấp hạc, người ta có thể “thiên biến vạn hóa” ra rất nhiều mẫu origami khác nhau, mô phỏng hoàn hảo cuộc sống. Nó có thể chỉ là một bông hoa, một con ếch đơn giản nhưng cũng có thể là cả một tác phẩm kỳ công đòi hỏi nhiều chi tiết như long, ly, quy, phượng. Người ta cho rằng, nghệ thuật gấp giấy ngày nay được chia ra nhiều xu hướng, trong đó có 3 xu hướng chính: xu hướng truyền thống với quy định rất chặt chẽ như mẫu gấp được tạo nên từ duy nhất một tờ giấy hình vuông. Đương nhiên với quy định nghiêm ngặt như vậy việc tìm ra các mẫu gấp giấy mới thật không đơn giản. Xu hướng khác mang tính cải tiến, nghĩa là mẫu gấp không cắt, không dán nhưng được tạo nên bởi nhiều tờ giấy hình vuông hoặc hình chữ nhật, tam giác, tròn… Ngoài ra còn có xu hướng cách tân, người thực hiện đã dùng kéo, bút can thiệp vào các bộ phận gấp với mong muốn tạo ra nhiều mẫu gấp đa dạng, chi tiết, giống y như thật. …Thậm chí, ngoài chất liệu bằng giấy, nhiều mẫu origami còn được gấp bằng những lá kim loại mỏng để có thể định hình những chi tiết phức tạp.
Có thể với nhiều người, origami chỉ được coi đơn thuần là một môn thủ công, nhưng thực tế nó là một nghệ thuật giải trí đầy tính trí tuệ, đòi hỏi óc sáng tạo, sự tài hoa và tư duy bay bổng. Trong quá trình tìm tòi ra một mẫu origami mới, trong con người bạn phải hội tụ rất nhiều phẩm chất, đó là tư duy hình khối của nhà toán học, khả năng phối màu của một họa sỹ hay năng khiếu kiến thiết của một công trình sư …Dường như origami giúp con người cảm nhận và khám phá những năng lực tiềm ẩn của bản thân, rèn luyện tính tỉ mỉ, khéo léo, lòng kiên nhẫn và sự nhẫn nại. Nó cũng giúp con người luyện trí nhớ, nâng cao kiến thức về xã hội, thiên nhiên...
Ngoài việc giải trí, origami còn có rất nhiều công dụng. Trong y học, nó đã từng được chứng minh là phương pháp hữu hiệu giúp giảm stress, chống mất ngủ, luyện trí nhớ một cách hiệu quả. Trong giáo dục, nếu origami được đưa vào thành một môn học cho trẻ em, chắc chắn nó sẽ là một môn kích thích tư duy logic và trừu tượng một cách hữu ích.
Chính những ưu điểm đỉnh cao này đã giúp đưa loại hình nghệ thuật dân gian này vượt ra khỏi biên giới Nhật Bản, đến với mọi người, không phân biệt già, trẻ, hay sang, hèn. Các câu lạc bộ gấp giấy đã được thành lập ở nhiều quốc gia trên khắp các châu lục, trong đó có Việt Nam. Bên cạnh đó, nhiều triển lãm hay các cuộc thi về origami cũng được tổ chức trên phạm vi toàn thế giới. Bây giờ, nếu bạn vào trang tìm kiếm Google và gõ từ origami, trong nháy mắt gần 20 triệu kết quả sẽ hiện ra. Một con số đầy thuyết phục, minh chứng cho tính toàn cầu hóa của origami và sức lôi cuốn kỳ diệu của nó.
Phạm Thái Anh